اعتمادبه نفس چیست؟
اعتماد به نفس چیست؟
اعتمادبه نفس یعنى اعتـماد و اطمـینان به قابلیت هاى وجودى خود. به بیان دیگر یعنى تصویر و احساس مثبتى که دربارة خود دارید. اعتمادبه نفس به ما کمک مى کند از خود تصویر مثبت واقعى بسازیم.
افرادى که اعتمادبه نفس دارند، بـه توانـایى هایشان اعتـماد مـى کنند و بـر زندگیشان کنترل دارند. آنـان همچـنین بـاور دارند کـه مى تـوانند کـارهاىبرنامه ریزى شدة خود را تا حد منطقى انجام دهند. البته داشتن اعتمادبه نفس به این معنى نیست که فـرد مى تواند هر کارى انجـام دهد، بلکه ایـن افراد انتظارات واقع گرایانه دارند و حتى هنگامى که بعضى از انتظاراتشان برآورده نمى شود، دیدگاه مثبت خود را حفظ مى کنند و خود را مى پذیرند. همچنین این افراد خطر رد شدن از طرف دیگران را قبـول مـى کنند، چون به مسیر و هدف خود اعتماد دارند. خودشـان را مى پذیرند و احساس نمـى کنند که باید خودشان را وفق دهند تا پذیرفته شوند.
برخلاف این افراد، کسـانى که اعتمادبه نفس کمتـرى دارنـد بسیـار وابسـتۀ خطـر نمـى کنند، چراکه از شکست مى ترسند. تأیید دیگران اند. آن ها معمـولا انتظار موفق شدن ندارند، خودشـان را دست کم مى گیرند و اگر آنان معمولا تشویق یا تحسین بشوند آن را کوچک جلوه مى دهند یا رد مى کنند. در همۀ ابعاد زندگى فرد تبلور ندارد. ممکن است در اعتمادبه نفس الزاما بعضى از جنبه ها اعتمادبه نفس داشته باشیم و در جنبه هاى دیگر فاقد اعتمادبه نفس باشیم. اگر از شـما بخواهـند خـود را وصـف کنید، مـعمـولا مجموعـه اى از ویژگى هاى خود را نام مى برید. همین دیدگاه و تصورى که دربارة خوددارید، اعتمادبه نفس شما را تشکیل مى دهد.
فردى که با علاقه، شادابى، ایمان و اطمینان به خود، در جهت برنامه هایش حرکت مى کند و اهدافش متناسب با توانایى هایش است و از خودش رضایت دارد، داراى اعتمادبه نفس و خودباورى است. منظور از خودباورى، وجود قدرت و اتکا به نفس است؛ یعنى وقتى فرد کارى را آغاز مى کند، مـى کوشد آن را به پایان برساند
آنچه در این مقاله می خوانید
اهمیت اعتمادبه نفس
اعتمادبه نفس و باور داشتن خود نیاز اصولى و اساسى براى برخوردارى از زندگى خوشایند است. هر چه عزت نفس ما بیشتر باشد، براى برخورد با مشکلات زندگى مجهزتریم. این نیاز براى نگهدارى سلامت و تعادل روانى و حتى تکامل وجودى ما بسیار ضرورى است؛ بنابرایـن اگـر نیاز به خودباورى و احساس ارزشمندى در انسان ارضا نشود، ممکن است اثرى منفى در زندگى او داشته باشد. بدین معنا که شخص یا بسیار خودکم بین و ناراضى از خود و متزلزل مى شود، یا بـسیـار خودبـزرگ بیـن و خودمدار و خودنما… هردوى این قطب هاى احـسـاسى، نشان دهندة این واقعیت است که در احساس ارزشمندى فرد، اختلال ایجاد شده و او نمى تواند واقعیت و واکنش هاى دیگران به خود را درك کند
علائم و نشانه هاى ضعـف اعتـمادبه نفس
اگر برخى از نشانه هاى زیر همزمان و متوالى در فرد معمولا دیده شود، نشانۀ ضعف اعتمادبه نفس اوست.
علائم و نشانه هاى فیزیکى: لرزش خفـیف دسـت ها، ظاهـرى نامنظم و نامرتب، صـداى ضعیف که سخت شنیده شود، لب هاى آویزان، پشت قوزکرده، ناتوانى در مستقیم نگاه کردن به دیگران.
علائم و نشانه هاى شخصیتى: کم رویى و گوشه گیرى یا تهاجم، پنهان ساختن واقعیت خود، لاف زدن و فخرفروشى، تشنۀ محبت و توجه دیگران بودن، نیاز به تائید و تصدیق دیگران، فرصت ندادن به دیگران، نارضایتى و انتقاد شدید از خود، اقرار نکردن به اشتباهات خود، کوچک شمردن و تحقیر دیگران براى خوب جلوه دادن خود و تخریب دیگران براى اثبات خود.
علائم و نشانه هاى روانى: تشویـش و نگـرانى، اطمـینـان نداشـتن به خـود، احسـاس شکست خوردگی و بدشـانسى. بدبینى به دیگـران، نیاز شـدید بـه پیـروزى هاى مـداوم و همـه جـانبه در زنـدگى، احسـاس محـق بودن، احساس اجبار به برآوردن توقعات دیگران.
فواید اعتمادبه نفس و خودباورى
فرد خودباور احسـاس امنـیـت مى کند و در اغلب کارها به کسى تکیه نمى کـند و مى تـواند مستقل عمل کند. در برابر افرادى که داراى موقعـیـت، قدرت و نفوذند احساس ناراحتى نمى کند و اغلب از زندگى راضى است. ارزیابى واقـع گرایانه اى از عملـکرد خود دارد و فـردى هنجـار پذیر، قانون گرا و منظم است. به پیشرفت هایش افتخار مى کند و هنگامى که از پیشرفت هایش حـرفى به مـیان مى آیـد، با خوشحالى تصدیق مى کند. ناکامى را به خوبى تحمل مى کند و هنگام روبه رو شدن با آن ها، واکنش هاى مختلف نظیر شکیبایى از خود نشان مى دهد و قادر است از آنچه موجب ناکامى اش شده، سخن بگوید و در مقابل انتقادات حالت دفاعى به خود نمى گیرد.
تأثیر اعتماد به نفس بـر سـطـوح مختـلف زندگى
تأثیر اعتمادبه نفس بر احساسات و رفتار خود
تأثیر اعتمادبه نفس بر احساسات و رفتار خود شخصى که اعتمادبه نفس خوبى دارد، به خود و دیگران احساس خوبى دارد و این احساس را به روش هاى مختلف ابراز مى کند. درواقـع، احسـاس مثبـت را ایـجـاد مـى کند و دیگـران نیز به احساس مثبت او به راه هاى گوناگون پاسخ مى دهند و او را مى پذیرند. شخص خودباور به توانایى خود مطمـئن است و با اطمینـان فکـر و عمـل مى کند
تأثیر اعتمادبه نفس بر آفرینندگى و خلاقیت
بخودباورى موجب قدرت تفکر و شهامت مى شود و به طرح راه حل هاى نو و بروز خلاقیت ها مى انجامد. خودباورى باعث مى شود فرد استعدادهاى بالقوة خود را به فعلیت درآورد و از آزمودن و ایجاد کردن نترسد. همچنین از اشتباه کردن نیز هراسى نداشته باشد.
تأثیر اعتمادبه نفس بر یادگیرى و پیشرفت تحصیلى
رابطه اى دوسـویه و قوى بین اعتمـادبه نفس و توانـایى یادگیرى وجـود دارد. اعتمادبه نفس باعث افزایش یادگیرى و پیشرفت تحصیلى مى شود و فرد با اشتیاق و اطمینان از عهـدة یادگیـرى و انجـام دادن تکـالیـف خود بـرمى آید و عمـلـکرد وى موفقیت آمیز مى شـود. درنتیجه احسـاسات مـثبـت تقویت مـى شود و خـودبـاورى افزایش مى یـابد. در مقـابل، عـدم اعتمادبه نفس موجـب کـاهش توانایى در یادگیرى و ایجاد احساسات منفى مى شود.
تأثیر اعتمادبه نفس بر روابط اجتماعى:
تأثیر اعتمادبه نفس بر روابط اجتماعى: روابط اجتماعى بهترى دارند و ً افراد خودباور معمولا احساس مى کنند که موردپذیرش دیگران اند و مى توانند روى آن ها تأثیر خوبى بگذارند. کسى که چنین احساسى به خود دارد، براى شناخته شدن، انگیزه پیدا کردن و راهنمایى شدن، وابستگى افراطى به دیگران پیدا نخواهد کرد و ازاین رو براى همکارى و ایجاد روابط سالم در جامعه تواناتر خواهد بود.
عوامل مؤثر در ایجاد خودباورى و اعتمادبه نفس
همانندسازى با الگوها: انسان ابتدا با والدین خود و سپس با دیگر افراد مهم زندگى اش همانندسازى مى کند. اگر الگوى وى فردى آرام،
متین، باوقار، شجاع، صبور و استوار در برابر حوادث باشد، او نیز به احتمال زیاد داراى همان صفات مى شود.
مقایسه با دیگران: مقایسه کردن فرد با دیگران گاهى اوقات به نفع او و گاه به ضررش خواهد بود. اگر شخصى همیشه خود را با افراد بهتر
از خود مقایسه کند، بدیهى است که اغلب اوقات احساس حقارت خواهد کرد. مقایسه مدام با افراد ضعیف تر از خود نیز ممکن است منجر به خودکم بینى شود. اگر قرار است مقایسه اى صورت گیرد بهتر است هر فرد با موقعیت هاى قبلى خود مقایسه شود.
آموزش مهارت هاى لازم: توانایى در انجام دادن امور از عوامل مهم ایجاد اعتمادبه نفس است. کمبود اعتمادبه نفس در بسیارى از افراد به
سبب نداشتن مهارت کافى براى اجراى وظایف خود است. به طورکلـى براى داشـتن اعتمادبه نفسى در حد مطلـوب بایـد تمام توانـایى ها، صفات و حتى تمام محدودیت هاى بیرونى و درونى خود را بشناسیم و باور داشته باشیم که مى توانیم فردى باارزش، باقابلیت، دوست داشتنى و مفید باشیم.
درباره مرتضی کاظمی
مشاور و مدیر تیم دکترگودفیلینک و موسس و مسئول فنی مرکز مشاوره راه زندگی
نوشته های بیشتر از مرتضی کاظمی
دیدگاهتان را بنویسید